Những Sai Lầm Khi Lập Di Chúc Khiến Tài Sản Dễ Bị Tranh Chấp
1. Vì sao di chúc dễ bị tranh chấp?
Dù di chúc là căn cứ quan trọng nhất để phân chia di sản sau khi người mất qua đời, nhưng trên thực tế, rất nhiều di chúc bị vô hiệu, bị tranh chấp hoặc không thể sử dụng vì được lập không đúng quy định.
Nguyên nhân chủ yếu là do:
Lập di chúc dựa vào cảm tính
Không hiểu rõ quy định pháp luật
Không chuẩn bị giấy tờ chứng minh tài sản
Không được tư vấn từ người am hiểu pháp lý
Dưới đây là những sai lầm phổ biến nhất, dễ khiến di chúc bị vô hiệu hoặc tạo ra tranh chấp kéo dài.
2. Sai lầm 1: Người lập di chúc không minh mẫn hoặc không chứng minh được năng lực hành vi
Một di chúc hợp pháp phải được lập khi người lập tỉnh táo, minh mẫn, không bị lừa dối hay cưỡng ép.
Tuy nhiên, nhiều người lập di chúc khi đang:
Tuổi cao, sức khỏe yếu
Đang điều trị bệnh nặng
Mất khả năng nhận thức một phần
Nếu không có chứng cứ xác nhận như hồ sơ bệnh án, video, người làm chứng… di chúc rất dễ bị cho là không hợp pháp.
→ Hậu quả: Tòa có thể tuyên di chúc vô hiệu, di sản chuyển sang chia theo pháp luật.
3. Sai lầm 2: Di chúc không tuân thủ đúng hình thức
Theo Bộ luật Dân sự, di chúc có thể lập bằng:
Văn bản (công chứng, chứng thực, hoặc không công chứng)
Di chúc miệng (chỉ dùng trong trường hợp khẩn cấp)
Nhưng nhiều trường hợp người dân tự ý lập di chúc bằng các hình thức không hợp lệ như:
Bản viết tay không rõ ngày tháng
Không ký tên hoặc không lăn tay
Có tẩy xóa
Di chúc miệng nhưng không có người làm chứng hợp pháp
→ Hậu quả: Di chúc bị vô hiệu toàn bộ hoặc một phần.
4. Sai lầm 3: Tài sản không thuộc quyền sở hữu hợp pháp nhưng vẫn đem lập di chúc
Rất nhiều tranh chấp phát sinh vì người lập di chúc không đứng tên tài sản, hoặc tài sản đang:
Là tài sản chung vợ chồng
Đang thế chấp ngân hàng
Chưa có sổ đỏ, sổ hồng
Thuộc sở hữu của người khác
Lập di chúc cho tài sản chưa rõ nguồn gốc khiến các bên không thể làm thủ tục phân chia.
→ Hậu quả: Các con cháu tranh cãi về quyền sở hữu, dẫn đến kiện tụng kéo dài.
5. Sai lầm 4: Không đảm bảo quyền hưởng di sản bắt buộc
Ngay cả khi người để lại tài sản muốn trút quyền thừa kế của ai đó, thì pháp luật vẫn bảo vệ nhóm “người thừa kế bắt buộc”, bao gồm:
Con chưa thành niên
Cha mẹ già yếu
Người con mất khả năng lao động
Vợ hoặc chồng
Nếu di chúc tước luôn phần hưởng của họ, di chúc đó sẽ bị vô hiệu một phần.
→ Hậu quả: Di sản phải chia lại theo pháp luật cho nhóm này, gây mâu thuẫn giữa các thành viên.
6. Sai lầm 5: Lập di chúc nhưng không nói rõ cách phân chia tài sản
Một số di chúc chỉ ghi:
“Chia đều cho các con”
“Để lại cho con cả trông nhà”
“Giao toàn bộ tài sản cho vợ con”
Những cách ghi không rõ ràng dẫn tới tranh chấp vì:
Không nêu cụ thể tài sản nào
Không ghi rõ tỷ lệ
Không xác định người quản lý di sản
Không chỉ định điều kiện nhận di sản
→ Hậu quả: Người thừa kế phải ra tòa để yêu cầu phân định.
7. Sai lầm 6: Không cập nhật di chúc khi có thay đổi tài sản hoặc gia đình
Di chúc đã lập từ lâu nhưng:
Tài sản đã bán hoặc đổi
Có thêm con cháu mới
Quan hệ vợ chồng thay đổi (ly hôn, tái hôn…)
Nhà đất đã phân chia lại
Nhưng người lập không lập lại di chúc mới → dẫn đến di chúc hết hiệu lực một phần hoặc không thể thực hiện.
8. Sai lầm 7: Không chọn người làm chứng phù hợp
Người làm chứng không được là:
Người thừa kế theo di chúc
Người có quyền lợi liên quan
Người không đủ năng lực hành vi
Nếu vi phạm, di chúc có thể bị xem là không khách quan, thậm chí vô hiệu.
9. Cách lập di chúc đúng luật, hạn chế tối đa tranh chấp
✔ Lập di chúc tại văn phòng công chứng
Đây là cách an toàn nhất, giảm gần như toàn bộ rủi ro.
✔ Chuẩn bị đầy đủ giấy tờ về tài sản
Giúp công chứng viên xác minh quyền sở hữu chính xác.
✔ Nêu rõ nội dung phân chia tài sản
Cụ thể theo từng phần, từng người.
✔ Ghi lại video quá trình lập di chúc
Tăng tính chứng minh khi xảy ra tranh chấp.
✔ Luôn cập nhật di chúc khi có thay đổi
Tài sản – quan hệ gia đình – mong muốn của người lập.
✔ Nhờ luật sư tư vấn trước khi lập
Giúp đảm bảo tính hợp pháp và bảo vệ ý chí thực sự của người lập.
10. Kết luận
Lập di chúc tưởng đơn giản nhưng lại chứa nhiều rủi ro pháp lý. Một sai sót nhỏ cũng có thể khiến tài sản không phân chia được, di chúc vô hiệu, thậm chí mâu thuẫn trong gia đình kéo dài nhiều năm.
Để tránh tranh chấp:
Hãy lập di chúc đúng quy định pháp luật
Công chứng để đảm bảo giá trị pháp lý
Tham khảo ý kiến luật sư trong các trường hợp tài sản phức tạp
